Şükrü KELEŞ
Emekli Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinin 96. maddesinde, Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahibi kişilere, aranılan koşulları sağlamaları halinde eşyayı varış gümrük müdürlüğüne sunmaksızın transit işlemlerini kendi tesislerinde sonlandırmalarına ve eşyanın alıcısı tarafından bu tesislerde ithalat işlemlerinin gerçekleştirilmesine izin verilebileceği belirtilmiştir.
Madde hükmü gereği İzinli Alıcı Yetkisi için aranılan koşullar, aşağıdaki gibidir.
a) Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından alınmış uluslararası taşımacı yetki belgesi sahibi olmak,
b) Başvuru yılından bir önceki takvim yılı veya başvurunun yapıldığı ayın ilk gününden geriye dönük bir yıl içerisinde;
1) En az beş yüz transit beyannamesi (TIR Karnesi dâhil) kapsamında eşya transit etmiş olmak veya
2) En az üç yüzü transit beyanı (TIR Karnesi dâhil) olmak kaydıyla, toplam beş yüz transit beyanı ve özet beyan kapsamında işlem yapmış olmak.
c) Yönetmeliğin 98 inci madde uyarınca gümrük idaresine bir milyon Avro tutarında nakit teminat veya teminat mektubu vermiş olmak,
ç) Yetki kapsamı eşyanın depolanması, boşaltılması, muayenesi ve yetki kapsamı eşyadan numune alınabilmesi için gerekli teçhizat ve donanıma sahip olmak,
d) Yetki kapsamında işlem yapılacak tesislerde, gerektiğinde eşya ve taşıma aracının tartımı için gerekli düzeneğe sahip olmak.
e) Yetki kapsamında kullanılacak en az bir tesise sahip olmak.
Yönetmeliğin 96/1. maddesinde belirtildiği üzere ithalatta yerinde gümrükleme iznine sahip yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahibi kişilere, ayrıca bir talebe gerek kalmaksızın ve yukarıda belirtilen koşullar aranmaksızın transit rejimine tabi eşyayı varış gümrük müdürlüğüne sunmadan kendilerine ait tesislerde teslim almak ve transit işlemlerini bu yerlerde sonlandırmak üzere izinli alıcı yetkisi de tanındığını belirtmeliyiz.
İzinli Alıcı Yetkisinin Kapsamı
İzinli alıcı yetkisinin kapsamına ilişkin düzenlemeler, Yönetmeliğin 97. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre; İzinli alıcı yetkisi kapsamında yalnızca Yönetmeliğin 4/A maddesi uyarınca YYS-I statüsüne sahip yetkilendirilmiş yükümlülerin eşyasının işlemleri yapılabilecektir.
İzinli alıcı yetkisi kapsamında eşyanın, yurt dışından herhangi bir taşımacı aracılığıyla da getirilebilmesi mümkün olmakla birlikte transit işleminin sonlandırılmasına ilişkin tüm işlemlerin izinli alıcının yetkilendirilmiş olan tesislerinde gerçekleştirilmesi zorunludur.
Yönetmeliğin 97/1. maddesi hükmü gereği, izinli alıcı yetkisi kapsamında, transit işlemleri izinli alıcının tesislerinde sonlandırılan eşyanın diğer gümrük işlemlerinin bu tesislerde gerçekleştirilebilmesinin koşulu eşya sahibinin YYS-I statüsüne sahip yetkilendirilmiş yükümlü olmasına bağlı olmasından dolayı bu statüye sahip olmayan diğer kişilerin eşyasının gümrük işlemlerinin izinli alıcı tesislerinde gerçekleştirilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Bu durumda, izinli alıcı tesisinde transit işlemi sonlandırılan bir eşyanın ithalat işlemlerinin bulunduğu izinli alıcı tesisinde gerçekleştirilmeyecek olması halinde (eşya sahibinin YYS-I statüsüne sahip yetkilendirilmiş yükümlü olmaması), eşyanın, ithalat işlemleri gerçekleştirilmek üzere, ulusal transit rejimi kapsamında,
i) İthalatta yerinde gümrükleme izni sahibinin tesisine,
ii) Gümrük antreposuna,
iii) Fiziki durumu, iş yoğunluğu ve personel sayısı göz önüne alınarak Bakanlıkça belirlenecek gümrük idarelerine
Sevk edilmesi gerekecektir. Bu sevk işleminin de yalnızca izinli gönderici yetkisine sahip izinli alıcılar tarafından izinli gönderici yetkisi kapsamında gerçekleştirilmesi mümkündür. Diğer bir ifade ile İzinli alıcının yetkilendirilmiş tesisindeki eşyanın yukarıda belirtilen mahallere taşınması, izinli gönderici yetkisini haiz yetkilendirilmiş yükümlüler tarafından yapılabilecektir.
Sonuç olarak; Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına sahip kişilerin İzinli alıcı yetkisi kapsamında eşyayı varış gümrük müdürlüğüne sunmaksızın transit işlemlerini kendi tesislerinde sonlandırmaları mümkündür.
Bununla birlikte bu tesislerde YYS-I statüsüne sahip yetkilendirilmiş yükümlülerin eşyasının işlemleri yapılabilecektir.
YYS-I statüsüne sahip olmayan kişilere ait olup, transit işlemleri izinli alıcı tesislerinde sonlandırılan eşyanın diğer gümrük işlemlerinin izinli alıcı tesislerinde gerçekleştirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu kapsamdaki eşyanın ithalat işlemleri, yetkili gümrük idaresine sunulmasından sonra gerçekleştirilebilecektir.