Şükrü KELEŞ
Emekli Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Gümrük antrepo rejimine ilişkin esaslar, 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 93 ila 107. maddelerinde düzenlenmiştir.
Bu bağlamda, gümrük antrepo rejimine tabi eşyanın antrepoda kalabileceği sürenin esas itibarıyla sınırsız olduğu, Yasanın 101/1. maddesinin birinci cümlesinde yer almıştır.
Yine maddenin birinci fıkrasında kanun koyucu, gümrük idarelerince gerek görülen hallerde, eşyaya gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanım tayin edilmesi için bir süre belirlenebileceğini, diğer bir deyişle idarenin gerekli gördüğü hallerde eşyanın antrepo rejimi altında kalabileceği süreye ilişkin bir sınırlama getirebileceği yönünde düzenleme yaparak idareye süre kısıtlaması yapabileceği yönünde yetki tanımıştır.
Özel antrepolarda eşyanın kalabileceği süre; Uygulamada, özel antrepolarda bulunan eşyanın antrepoda kalabileceği süreye ilişkin gümrük idaresinin herhangi bir kısıtlayıcı düzenlemesi bulunmamaktadır. Yani özel antrepolarda eşyanın kalabileceği süre, “sınırsız” olarak devam etmektedir.
Genel antrepolarda eşyanın kalabileceği süre; Genel antrepolarda da eşyanın kalabileceği süre esas itibarıyla sınırsız olmakla birlikte, Kanunun 101 ve Gümrük Yönetmeliğinin 346 ncı maddelerinde yer alan eşyanın antrepoda kalabileceği süreye ilişkin tahdit konulabileceği hükmünden hareketle Gümrükler Genel Müdürlüğü, 13.08.2010 tarihli, 2010/41 sayılı Genelge ile genel antrepolardaki eşyanın buralarda 6 aydır bekliyor olması ve henüz yeni bir gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına ilişkin gümrük beyanının yapılmamış olması hallerinde antrepo işleticisi, eşyanın yeni bir gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulması amacıyla 30 günlük süre verildiği yönünde eşya sahiplerine, kanuni temsilcileri veya kanuni mirasçılarına tebligatta bulunacaktır.
Antrepo işleticisi tarafından yapılan bu tebligata karşılık;
1) Eşya sahipleri, kanuni temsilcileri veya kanuni mirasçıları 30 günlük süre içerisinde eşyanın antrepo rejimi altında antrepoda muhafaza edilmesi yönünde bildirimde bulunmaları halinde, eşyanın antrepoda kalma süresi uzamış (6 ay) olacaktır.
2) Eşya sahipleri, kanuni temsilcileri veya kanuni mirasçıları tarafından herhangi bir cevap verilmemesi ve 30 günlük süre içerisinde de eşyanın yeni bir gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması halinde eşyanın 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun 177 nci maddesinin (g) bendi “101 inci maddesine göre belirlenen süreleri dolan eşya” uyarınca 28688/25.06.2013 sayı ve tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak 01.09.2013 tarihinde yürürlüğe giren Tasfiye Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde tasfiyeye tabi tutulacaktır.
Altı ayı aşan sürelerde antrepoda kalan ve sahipleri tarafından yeni bir gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmayan eşyanın tasfiye edilebilmesinin koşulu; bu kapsamdaki eşyanın sahipleri, kanuni temsilcileri veya kanuni mirasçılarına tebligat yapılarak 30 günlük süre içinde eşya için ne yönde tasarrufta bulunacaklarına dair bilgi istenilmesidir.
Yapılacak tebligatın 7201 Sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapılacağı tabiidir. Bu durumda posta ve/veya elektronik tebligat yoluyla yapılamayan tebligatların Kanunun 28-29 uncu maddeleri hükümleri doğrultusunda ilanen tebliğ edilmesi gerekmektedir.
İlanen tebligat sürecinin uzunluğu, antrepoda uzun süredir bekleyen eşyanın ekonomik olarak değer kaybının artmasına yol açacaktır. İşte bu değer kaybının önlenmesi, antrepolarda gereksiz yoğunluğun ortadan kaldırılması, antrepo işleticilerinin de bu sebepten yaşadıkları ekonomik kayıpların giderilmesini teminen 2010/41 sayılı Genelgenin sonuna 2021/14 Sayılı Genelge ile ekleme yapılmak suretiyle; eşyanın sahipleri, kanuni temsilcileri veya kanuni mirasçılarına tebligat konusunda kolaylaştırma sağlanmıştır.
Buna göre;
1) Altı ayı aşan sürelerde antrepoda kalan eşyanın sahibi veya kanuni temsilcisi veya kanuni mirasçısına tebligat yapılamaması durumunda, antrepo işleticisi, gerekli tebligatın yapılamadığından bahisle gümrük idaresinden eşya sahibinin bilinen son adresinin bildirilmesini talep edecektir.
2) Gümrük idaresinden temin edeceği adrese 30 günlük süre içinde eşya için ne yönde tasarrufta bulunacaklarına dair bilgi verilmesi istenilecektir.
3) Bu adrese yapılacak tebligattan da 30 gün içinde sonuç alınamaması halinde, başkaca bir işleme gerek kalmaksızın, Gümrük Kanunu’nun 177 nci maddesinin (g) bendi uyarınca eşyaya ilişkin tasfiye süreci başlatılacaktır.
Sonuç olarak; Gümrükler Genel Müdürlüğünün “Antrepolarda Uzun Süre Bekleyen Eşyalar” konulu 2010/41 sayılı Genelgesine 2021/14 sayılı Genelge ile eklenen eşya sahibine tebligata ilişkin düzenleme ile antrepodaki 6 ayı aşkın süredir bekleyen eşyaya ilişkin olarak ilgililerine gerekli tebligatın yapılamasına bağlı olarak tasfiye sürecinin gecikmesinin ve/veya imkansızlığının önüne geçilmiş olacağı böyle gerek eşyanın ekonomik değer kaybı bağlamında gerekse antrepo işleticilerinin ekonomik kayıpları bağlamında ortaya çıkan olumsuzlukların giderilebileceği değerlendirilmektedir.